Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Białej Podlaskiej - GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY DOMOWEJ

GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY DOMOWEJ I OCHRONY OFIAR PRZEMOCY DOMOWEJ NA LATA 2024-2030

SPIS TREŚCI

1. Wstęp
2. Przemoc – podstawowe pojęcia
3. Podstawa prawna Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy Domowej oraz Ochrony Ofiar Przemocy Domowej na rok 2024-2030
4. Adresaci Programu
5. Diagnoza problemu przemocy domowej w Gminie Biała Podlaska
6. Zasoby instytucjonalne Gminy

   -Analiza SWOT

   -Cele i zadania Programu
7. Finansowanie Programu
8. Monitoring i ewaluacja

Bibliografia

Spis tabel

1. WSTĘP

            Przemoc stała się zjawiskiem wszechobecnym we współczesnym świecie.
Nie ma dnia, kiedy nie napływają nowe informacje o aktach przemocy w domu, na ulicy czy w szkole. Niepodważalnym jest fakt, że to zjawisko zaburza życie społeczne,
a konsekwencje, jakie niesie ze sobą są bardzo uciążliwe. Dotyczą wszystkich osób pozostających w jego zasięgu: osób doznających przemocy i osób stosujących przemoc, i bez wątpienia rzutuje na ich dalsze życie. Jedną z najgorszych form przemocy jest przemoc domowa – jest najbardziej szkodliwa, ponieważ doświadczana od osób najbliższych, które powinny zapewniać poczucie bezpieczeństwa, otaczać miłością, szacunkiem i zrozumieniem a rodzina powinna być azylem, schronieniem i wzorem do naśladowania. Wiadomym jest, że przemoc rodzi przemoc, jest zjawiskiem bardzo negatywnym, dlatego należy ją zwalczać już na początkowym etapie i nie pozwolić, aby przybierała na sile. Każde agresywne zachowanie powinno budzić wyraźny sprzeciw społeczeństwa, nigdy nie powinno być ukrywane. W ostatnich latach zjawisko przemocy występuje w coraz szerszych kręgach, może dotyczyć wszystkich, nie tylko rodzin z tzw. marginesu społecznego. Przemoc domowa przestaje powoli być tematem tabu, jest nagłaśniana, co stanowi pierwsze kroki do walki z nią, a środowisko rodzinne powinno być najbezpieczniejszym miejscem, w którym członkowie rodziny powinni szanować się wzajemnie, kochać, wspierać i w pełni akceptować.

2. PRZEMOC – PODSTAWOWE POJĘCIA

„Przemoc domowa, zwana też przemocą w rodzinie, to zamierzone i wykorzystujące przewagę sił działanie skierowane przeciw członkom rodziny, które narusza jego prawa i dobra osobiste, powodując cierpienia i szkody”[1].

W słowniku języka polskiego, słowo „przemoc” zostało zdefiniowane jako „siła przeważająca czyjąś siłę, fizyczna przewaga wykorzystywana do czynów bezprawnych dokonywanych na kimś, narzucona bezprawnie władza, panowanie, czyny bezprawne, dokonane z użyciem fizycznego przymusu; gwałt”[2]. Według Słownika języka polskiego autorstwa Samuela Bogumiła Linde, pochodzącego z XIX wieku przemoc to ,,siła przemagająca, przemożenie, przemożność”[3]. We współczesnej socjologii natomiast, przemoc określana jest jako „jeden z głównych, obok groźby, środków przymusu, polega na użyciu siły fizycznej przez jednostkę czy grupę, często wbrew obowiązującemu prawu, w celu zmuszenia jakiejś osoby czy członków grupy do określonego działania czy też uniemożliwienia podjęcia działań lub do zaprzestania wykonywania czynności już rozpoczętej; także bezprawne narzucenie władzy”[4]. Autorzy innych prac podają, że przemoc to „wszystkie nieprzypadkowe akty naruszające osobistą wolność jednostki, które przyczyniają się do fizycznej albo psychicznej szkody drugiego człowieka i które wykraczają poza społeczne normy wzajemnych kontaktów międzyludzkich”[5]. J. Maciejewski wskazuje natomiast, że „przemoc”, jako zjawisko społeczne jest jednym z głównych, obok gróźb środków przymusu polegającym na użyciu, wbrew obowiązującemu prawu, siły fizycznej przez jednostkę czy grupę w celu narzucenia władzy bądź wymuszenia na innych określonego działania”[6].

W Polsce ustawa o przeciwdziałaniu przemocy domowej z dnia 29 lipca 2005 r., określa przemoc w rodzinie jako „jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób (…), w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą”[7]. Natomiast J. Śliwowski wskazał, że przemoc to stosowanie siły fizycznej bezpośrednio wymuszonej gwałtem”[8].

Mimo różnorodnych podejść do przemocy, w znanych jej definicjach akcentowane są jej najistotniejsze cechy. Po pierwsze, są to działania uznawane za bezprawne, a przynajmniej kłócące się z przyjętymi normami społecznymi. Po drugie, działania te mają na celu wywarcie wpływu/nacisku na jednostkę czy grupę w zakresie zachowań czy postaw, które – po trzecie – skutkują dotkliwymi konsekwencjami natury fizycznej lub psychicznej u ofiar przemocy. Po czwarte wreszcie, sprawca przemocy posiada wyraźną przewagę fizyczną lub „hierarchiczną” nad swą ofiarą.

Istnieje wiele koncepcji systematyzujących rodzaje przemocy spotykanej w życiu społecznym. Jedną z nich jest klasyfikacja zaproponowana przez Stowarzyszenie „Niebieska Linia”, która – jak się wydaje – w sposób wyczerpujący strukturalizuje konkretne przejawy przemocy. Wedle tej organizacji, przemoc można podzielić na cztery, a właściwie pięć podstawowych rodzajów (dookreślonych typowymi zachowaniami, tj. formami):

Przemoc fizyczna – naruszanie nietykalności fizycznej. Przemoc fizyczna jest intencjonalnym zachowaniem powodującym uszkodzenie ciała lub niosącym takie ryzyko, np.: popychanie, szarpanie, ciągnięcie, szturchanie, klepanie, klapsy, ciągnięcie za uszy, włosy, szczypanie, kopanie, bicie ręką, pięścią, uderzenie w twarz – tzw. „policzek”, przypalanie papierosem, duszenie, krępowanie ruchów, itp.

Przemoc psychiczna – naruszenie godności osobistej. Przemoc psychiczna zawiera przymus i groźby np.: obrażanie, wyzywanie, osądzanie, ocenianie, krytykowanie, straszenie, szantażowanie, grożenie, nieliczenie się z uczuciami, krzyczenie, oskarżanie, obwinianie, oczernianie, krzywdzenie zwierząt, czytanie osobistej korespondencji, ujawnianie tajemnic, sekretów, wyśmiewanie, lekceważenie, itp. Przemoc psychiczna jest najczęstszą formą przemocy i jest trudna do udowodnienia.

Przemoc seksualna – naruszenie intymności. Przemoc seksualna polega na zmuszanie osoby do aktywności seksualnej wbrew jej woli, kontynuowaniu aktywności seksualnej, gdy osoba nie jest w pełni świadoma, bez pytania jej o zgodę lub gdy na skutek zaistniałych warunków obawia się odmówić. Przymus może polegać na bezpośrednim użyciu siły lub emocjonalnym szantażu. Np.: wymuszanie pożycia, obmacywanie, gwałt, zmuszanie do niechcianych praktyk seksualnych, nieliczenie się z życzeniami partnerki/partnera, komentowanie szczegółów anatomicznych, ocenianie sprawności seksualnej, wyglądu, itp.

Przemoc ekonomiczna – naruszenie własności. Przemoc ekonomiczna wiąże się celowym niszczeniem czyjejś własności, pozbawianiem środków lub stwarzaniem warunków, w których nie są zaspokajane niezbędne dla przeżycia potrzeby. Np.: niszczenie rzeczy, włamanie do zamkniętego osobistego pomieszczenia, kradzież, używanie rzeczy bez pozwolenia, zabieranie pieniędzy, przeglądanie dokumentów, korespondencji, dysponowanie czyjąś własnością, zaciąganie pożyczek ‘na wspólne konto’, sprzedawanie osobistych lub wspólnych rzeczy bez uzgodnienia, zmuszanie do spłacania długów, itp.

Zaniedbanie – naruszenie obowiązku do opieki ze strony osób bliskich. Jest formą przemocy ekonomicznej i oznacza np.: niedawanie środków na utrzymanie, pozbawianie jedzenia, ubrania, schronienia, brak pomocy w chorobie, nieudzielenie pomocy, uniemożliwianie dostępu do miejsc zaspokojenia podstawowych potrzeb: mieszkania, kuchni, łazienki, łóżka, itp.”[9].

      Przemoc fizyczna może być klasyfikowana w jeszcze bardziej uszczegółowiony sposób. W literaturze przedmiotu możemy przeczytać, iż „osoba ze względu na zachowania sprawcy może być poddawana przemocy fizycznej czynnej i biernej oraz ze względu na sposób jej doświadczania przemocy bezpośredniej i pośredniej. Czynna to: potrząsanie, drapanie, popychanie, klapsy, szturchanie, bicie ręką, paskiem, kablem lub innymi twardymi przedmiotami, przypalenie, kaleczenie, używanie przedmiotów, w tym broni palnej czy noża (…). Bierna przemoc to z jednej strony zamykanie w odosobnionym i zagrażającym miejscu, głodzenie, zakazywanie jedzenia lub załatwiania potrzeb fizjologicznych, z drugiej zaś rzucanie przedmiotami, wyrzucanie książek z półek czy ubrań z szafy, przewracanie szaf, demolowanie mieszkania”[10]. Jak już wcześniej zostało wspomniane, możemy również wyróżnić rodzaje przemocy pośredniej i bezpośredniej. Podział ten za kryterium przyjmuje formę jaką oddziałuje sprawca przemocy na ofiarę.  Przemoc bezpośrednia występuje wtedy, gdy osoba doznaje przemocy czynnej lub biernej. O przemocy pośredniej mówimy natomiast gdy osoba jest świadkiem przemocy oraz wszelkich konsekwencji z tym związanych[11].

Wszystkie wymienione powyżej rodzaje i formy przemocy występują bardzo często w środowisku rodzinnym. Przemoc w rodzinie zwykle nie jest aktem pojedynczego zachowania. Najczęściej jest to proces, który składa się z trzech, kolejno następujących po sobie faz:

• fazę narastania napięcia,
• faza ostrej przemocy,
• faza miodowego miesiąca.

Poniższy wykres wizualizuje przebieg oraz kolejność tych faz:

Rys. 1. Fazy cyklu przemocy[12].

Źródło:https://www.facebook.com/pogotowieniebieskalinia/photos/pb.100079539834825.-2207520000./5049520071796903/?type=3

Faza narastania napięcia to czas, w którym pomiędzy sprawcą a osobą doznającą przemocy dochodzi do spięć i konfliktów. Towarzyszy temu nerwowa atmosfera. „Sprawca jest coraz bardziej poirytowany, prowokuje awantury (…), ofiara próbuje naprawiać i ratować domową atmosferę, (…) mimo to w relacji między nimi dominuje stres, frustracja, słaba komunikacja, napięcie”[13].

Faza ostrej przemocy charakteryzuje się upustem napięcia, które narastało w osobie stosującej przemoc. Zachowanie takiej osoby staje się nieprzewidywalne i gwałtowne. Dochodzi do uwidocznienia zachowań agresywnych, które mogą objawiać się, np. biciem, niszczeniem przedmiotów czy nasileniem agresji słownej. Taką sytuację może spowodować nawet drobny, banalny szczegół. „Dochodzi do eksplozji zachowań agresywnych, które mogą objawiać się biciem pięściami, przedmiotami (książka, garnek, kabel), kopaniem, grożeniem bronią, duszeniem itd. Można zaobserwować również silne natężenie agresji słownej. Ofiara zazwyczaj jest zaskoczona takim zachowaniem i po zaistniałej sytuacji pozostaje w szoku. Zwykle wtedy podejmuje czyny obronne polegające na „wzywaniu policji, poszukiwaniu pomocy, podejmowaniu decyzji o opuszczeniu domu”[14].

Faza miodowego miesiąca następuje po akcie agresji, w trakcie której napastnik wyraża skruchę. Stara się poprawić relacje z ofiarą, towarzyszy mu głębokie poczucie winy. „Chęć zadośćuczynienia, zapobiegania konsekwencjom (rozwód, sprawa karna, ograniczenie władzy rodzicielskiej) powoduje, że sprawca okazuje skruchę, angażuje się w naprawianie szkód, obiecuje poprawę, składa deklaracje. Jednocześnie usprawiedliwia siebie”[15]. Taka zmiana daje podstawy do złudnego wyobrażenia, iż sytuacja osoby doznającej przemocy uległa poprawie i nie spotka się ona już więcej z przemocą.

Przemoc można analizować z perspektywy prawnej, moralnej, psychologicznej i społecznej:

• „Perspektywa prawna pokazuje zapisy kodeksowe oraz obowiązki instytucji związanych z wymiarem sprawiedliwości, które w różnych krajach, a także i w Polsce, precyzują zadania i wyzwania, które stają przed współczesnymi społeczeństwami.
• Perspektywa moralna odnosi się do ludzkiego sumienia i do ludzkiej wrażliwości. Perspektywa moralna pokazuje, że dokonywanie przemocy to krzywdzenie słabszego, które jest złem moralnym. Sprawca powinien podlegać sankcjom własnego sumienia i potępieniu ze strony innych ludzi. Moralna ocena przemocy powinna powstrzymywać sprawców i motywować świadków do pomagania.
• Perspektywa psychologiczna spojrzenia na przemoc domową zwraca naszą uwagę na cierpienie i bezradność ofiary, odsłania mechanizmy wewnętrzne i sytuacyjne sterujące przemocą oraz złożone procesy interakcji między sprawcą i ofiarą. Psychologiczne zrozumienie przemocy odgrywa podstawową rolę przy pomaganiu ofiarom w wyzwalaniu się od przemocy i w naprawianiu szkód, jakie poczyniła w ich życiu.
• Perspektywa społeczno-kulturowa pokazuje czynniki zawarte w obyczajach i postawach, które mogą sprzyjać przemocy lub ją usprawiedliwić. Z tej perspektywy możemy zobaczyć jak w pewnych okolicznościach świadomość faktów dotyczących na przykład krzywdzenia dzieci lub maltretowania kobiet uruchamia znaczące siły społeczne protestujące przeciw przemocy”[16].

Bardzo interesującą definicję omawianego zjawiska przedstawiała W. Sztandar, która określa przemoc jako „takie działania, które niezależnie od formy upośledzają ostatecznie moc kogoś, kto jest obiektem. Taki też jest cel przemocy, czyniącej z człowieka istotę bezwolną”[17].

3. PODSTAWA PRAWNA GMINNEGO PROGRAMU PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY DOMOWEJ ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY DOMOWEJ NA LATA 2024-2030

1. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (t.j Dz. U. z 2021r. poz. 1249, z późn. zm.)
2. Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2023r., poz. 2151)
3. Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej ( Dz.U. z 2023 r., poz. 901, z późn. zm.).
4. Rozporządzenie Rady Ministrów z 06 września 2023 roku w sprawie procedury
   „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz.U. z 2023 r., poz. 1870).
5. Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy Domowej na lata 2024-2030 przyjęty Uchwałą Nr 205 Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2023 roku

4. ADRESACI PROGRAMU

Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy Domowej oraz Ochrony Ofiar Przemocy Domowej na rok 2023 skierowany jest przede wszystkim do: 

* mieszkańców gminy Biała Podlaska, w tym osób zagrożonych przemocą domową;

* osób doznających przemocy domowej;

* osób stosujących przemoc;

* świadków przemocy domowej;

* służb zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy domowej;

Przerwanie przemocy jest warunkiem podstawowym na drodze do zmiany
i pomocy ofiarom przemocy domowej. Jest to również jeden z najtrudniejszych aspektów interwencji. Pomoc psychologiczna ofierze przemocy powinna koncentrować się na zrozumieniu sytuacji, w jakiej znalazła się ofiara, przejściu przez poczucie krzywdy, winy, chęci odwetu i rozpaczy. Każda rodzina czy osoba jest inna, ma inne doświadczenia, ograniczenia czy zasoby.

Często nasze zasoby, czyli mocne strony, cechy, umiejętności, wiedza, wykształcenie, zawód, doświadczenia, znajomości, kontakty międzyludzkie, należy sobie uświadomić
i wydobyć je, aby móc czerpać z nich motywację i silę do działania, zdrowego funkcjonowania i życia.

W procesie pomocy psychologicznej bardzo ważnym aspektem jest edukacja, która ma na celu dostarczenie osobom krzywdzonym wiedzy na temat zjawiska przemocy domowej, ale również daje możliwość zdjęcia odpowiedzialności za przemoc z osoby pokrzywdzonej. Odpowiednia i skuteczna edukacja daje możliwość poznania sposobów radzenia sobie z przemocą i ich skutecznością.

5. DIAGNOZA PROBLEMU PRZEMOCY DOMOWEJ W GMINIE BIAŁA PODLASKA

            Gmina Wiejska Biała Podlaska położona jest na granicy Europy Zachodniej (Nizina Południowopodlaska) i Europy Wschodniej (Polesie Lubelskie). Te dwa regiony dzieli rzeka Krzna – największy lewobrzeżny dopływ rzeki Bug. Jest to jedna z dziewiętnastu gmin powiatu bialskiego. Leży w północnej części województwa lubelskiego. Siedzibą gminy jest niespełna 60-tysięczne miasto Biała Podlaska, które gmina wiejska okala i stanowi jego naturalne zaplecze, stanowi tzw. sypialnię miasta. Obszar gminy wiejskiej wynosi 32 476 ha, w gminie jest 41 sołectw i 45 miejscowości. Liczba ludności wynosi 14 465 osób, natomiast gęstość zaludnienia jest bardzo niska i liczy 44 osoby na km2.

Na terenie gminy nie działają duże zakłady przemysłowe, większość rdzennych mieszkańców zajmuje się rolnictwem oraz prowadzi małe przedsiębiorstwa, natomiast ludność napływowa swoje życie zawodowe koncertuje w mieście Biała Podlaska. Większość terenów gminy stanowią użytki rolne, w tym lasy, które zajmują 64% powierzchni gminy, na który składa się 3500 gospodarstw rolnych, dzięki czemu na terenie gminy rozwija się baza agroturystyczna, powstają nowe szlaki turystyczne. Oferta turystyczną gminy obejmuje wiele atrakcji architektonicznych, tj. zabytkowe kościoły, przydrożne kapliczki, zespoły dworko-pałacowe, szlaki rowerowe, kajakowe, konne i piesze. Ponadto na terenie gminy funkcjonują świetlice wiejskie, w których skupia się i rozwija życie towarzyskie, poprzez udział mieszkańców  w zajęciach tkactwa, garncarstwa, zdobnictwa ludowego, tańca ludowego. Aktywność mieszkańców wyraża się nie tylko w zajęciach kulturalnych, ale także w liczebności członków Ochotniczej Straży Pożarnej – w 12 jednostkach, z których 4 należą do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego, działa 425 czynnych strażaków ochotników.

            Problem przemocy na terenie gminy wiejskiej Biała Podlaska jest zjawiskiem występującym dość często i dotyczy rodzin z każdego poziomu społecznego. Z czasem stał się zjawiskiem, które przestało wzbudzać większe wrażenie. Środowiska wiejskie żyją w przeświadczeniu, że „to, co dzieje się w domu, w tym domu zostaje”. Przemoc  domowa może występować we wszystkich możliwych konfiguracjach, pomiędzy małżonkami, rodzicami a dziećmi, pomiędzy rodzeństwem a także pomiędzy osobami niespokrewnionymi.

Tabela 1. Liczba wszczętych procedur „Niebieskie Karty”

Instytucja wszczynająca procedurę NK	Liczba procedur NK przekazanych do GZI ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Białej Podlaskiej
	2020	2021	2022
Pomoc społeczna	4	14	16
Policja	32	29	23
Oświata	0	1	2
Ochrona Zdrowia	0	0	0
Gminna Komisja Rozw. Prob. Alkoh.	0	1	0
Razem	36	45	41

Źródło: dane własne GZI

Z danych zawartych w Tabeli 1 i ich analizy wynika, że liczba wszczętych procedur Niebieskie Karty w ciągu ostatnich lat pozostaje na takim samym poziomie.

Aby dobrze zobrazować ilość procedur NK prowadzonych na terenie Gminy Biała Podlaska, należy odwołać się do danych Tabeli 2

Tabela 2. Liczba zakończonych procedur Niebieskie Karty

Rok	Przesłanka zakończenia procedury NK
	Ustanie przemocy	Bezzasadność podejmowania działań
2020	42	8
2021	65	6
2022	7	19

Źródło: dane własne GZI

W Tabeli 3 zestawiono dane liczbowe dotyczące osób objętych działaniami GZI. Łącznie w latach 2020-2022 pomocą objętych było 451 osób.

Tabela 3. Liczba osób i rodzin objętych działaniami GZI

Rok	2020	2021	2022
Liczba osób objętych procedurą Niebieskie Karty	201	116	134
Liczba rodzin objętych procedurą Niebieskie Karty	74	69	41

Źródło: dane własne GZI

W Tabeli 4 przestawiono liczbę osób doznających bezpośrednio przemocy z podziałem na płeć. W wierszu przedstawiającym liczbę dzieci ujęto również dzieci będące świadkami przemocy.

Tabela 4. Liczba osób doznających przemocy

Rok	2020	2021	2022
Liczba kobiet doznających przemocy	60	45	34
Liczba mężczyzn doznających przemocy	9	4	5
Liczba dzieci doznających przemocy	59	16	16

Źródło: dane własne GZI

W Tabeli 5 przedstawiono dane dotyczące pracy Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Zgodnie
z ustawowym obowiązkiem, spotkania Zespołu odbywają się nie rzadziej niż raz na trzy miesiące.

Tabela 5. Dane dotyczące pracy GZI

Rok	Liczba spotkań GZI	Liczba grup roboczych powołanych do indywidualnych przypadków
2020	4	95
2021	6	103
2022	4	153

Źródło: dane własne GZI

W Tabeli 6 przedstawiono liczbę złożonych zawiadomień o możliwości popełnienie przestępstw z art. 207KK oraz złożonych wniosków o wgląd w sytuacje małoletnich dzieci.

Tabela 6: Liczba złożonych zawiadomień  oraz wniosków o wgląd w sytuację małoletnich dzieci

Rok	Zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa z art. 207 KK	Wnioski o wgląd w sytuację małoletnich dzieci
2020	13	14
2021	10	10
2022	19	11

Źródło: dane własne GZI

6. ZASOBY INSTYTUCJONALNE GMINY

Realizacja Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy Domowej oraz Ochrony Ofiar Przemocy odbywać się będzie w oparciu o współpracę i zaangażowanie wielu instytucji i organizacji posiadających w swojej ofercie działania m.in. z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej. W skład systemu przeciwdziałania przemocy domowej w Gminie Biała Podlaska wchodzą podmioty wskazane poniżej:

1. Gminny Zespół Interdyscyplinarny
2. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
3. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
4. Punkt Konsultacyjny
5. Komenda Miejska Policji
6. Podstawowa opieka zdrowotna
7. Placówki oświatowe
8. Prokuratura Rejonowa
9. Sąd Rejonowy
10. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
11. Organizacje pozarządowe

 ANALIZA SWOT

Opracowana diagnoza, a także potrzeby i oczekiwania zgłaszane przez osoby współpracujące w obszarze przeciwdziałania przemocy domowej umożliwiły sporządzenie analizy SWOT (Strengths – mocne strony, Weaknesses – słabe strony, Opportunites – szanse, Threats – zagrożenia), dokonując w ten sposób wszechstronnej oceny czynników określających kondycję bieżącą istniejącego systemu przeciwdziałania przemocy domowej na terenie Gminy Biała Podlaska w kontekście przewidywanych szans i zagrożeń dla rozwoju systemu.

MOCNE STRONY

SŁABE STRONY

1. Sprawnie funkcjonujące specjalistyczne placówki oferujące pomoc ofiarom przemocy wsparcie: psychologiczne, prawne i socjalne. 2. Dostępna wykwalifikowana kadra posiadająca wiedzę i kompetencje z zakresu pracy z rodzinami dotkniętymi przemocą. 3.Działalność Zespołu Interdyscyplinarnego. 4. Dobry przepływ informacji  pomiędzy instytucjami działającymi w systemie umożliwiającym szybkie działania interdyscyplinarne. 5. Upowszechnianie wśród dorosłych mieszkańców gminy oraz dzieci i młodzieży wiedzy z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 6. Szeroka oferta pomocy w specjalistycznych placówkach i organizacjach osobom współuzależnionym i z problemem uzależnienia od alkoholu, który często towarzyszy zjawisku przemocy. 7. Sprzyjająca polityka władz lokalnych ułatwiająca działania w obszarze przeciwdziałania przemocy domowej.

1. Niewystarczający udział we wspólnych szkoleniach interdyscyplinarnych dot. zjawiska przemocy takich służ jak: pomoc społeczna, policja, oświata, ochrona zdrowia. 2. Niepełna diagnoza problemu przemocy w rodzinie z uwzględnieniem przemocy wobec dzieci i młodzieży. 3. Brak oferty długoterminowej kompleksowej terapii i pomocy dającej szansę powrotu do zdrowia i pełnego funkcjonowania społecznego. 4.Brak grup wsparcia dla osób doświadczających przemocy. 5. Niewielka liczba organizacji pozarządowych na terenie gminy Biała Podlaska wspierających osoby i rodziny doświadczających przemocy. 6. Bardzo niewielkie zainteresowanie programem korekcycjno-edukacyjnym ze strony osób stosujących przemoc w rodzinie. 7. Brak narzędzi prawnych umożliwiających Zespołu Interdyscyplinarnemu zobowiązanie sprawców przemocy do udziału w programach korekcyjno-edukacyjnych. 8. Zbyt mała liczba wyroków Sądu zobowiązujących osoby stosujące przemoc do udziału w programach korekcyjno-edukacyjnych. 9. Zbyt mała liczba spraw związanych z przemocą trafiających do Sądu oraz długi okres oczekiwania na wydanie wyroku. 10. Członkowie Zespołu Interdyscyplinarnego wykonują zadania w ramach swoich obowiązków służbowych w swoich miejscach pracy co sprawia, że praca na rzecz Zespołu jest dodatkowym dla nich obciążeniem.

SZANSE

ZAGROŻENIA

1. Aktualizowanie aktów prawnych oraz przepisów dot. przemocy w rodzinie. 2. Zwiększająca się świadomość społeczeństwa dot. przemocy w rodzinie oraz możliwości skutecznego przeciwdziałania przemocy. Obalanie mitów i stereotypów dot. przemocy. 4. Zwiększająca się dostępność specjalistycznego wsparcia dla ofiar przemocy. 5. Inicjatywa utworzenia bądź wznowienia działania grup wsparcia dla osób doznających przemocy na terenie Gminy Biała Podlaska. 6. Możliwość pozyskiwania środków na realizację zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w ramach zewnętrznych konkursów. 7. Zwiększająca się liczba zorganizowanych szkoleń oraz superwizji dla specjalistów realizujących zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy. 8. Nieustanne rozwijanie współpracy między instytucjami i zaangażowanie w realizację interdyscyplinarnych zadań. 9. Zwiększająca się liczba programów profilaktycznych przyczyniających się do ograniczenia zjawiska przemocy w rodzinie.

1. Negatywne wzorce zachowań społecznych. 2. Bezradność i bierność rodzin w rozwiązywaniu własnych problemów. 3. Wzrastająca liczba osób/rodzin wymagających wsparcia interdyscyplinarnego. 4. Niski poziom zaufania do instytucji i niechęć do współpracy ze strony rodzin. 5. Wykorzystania procedury Niebieskie Karty w sprawach rodzinnych, w tym rozwodowych. 6. Brak uregulowań prawnych umożliwiających egzekwowanie od sprawców przemocy. – współpracy z Zespołem Interdyscyplinarnym – uczestnictwa w zajęciach korekcyjno-edukacyjnych dla sprawców przemocy 7. Zbyt rozbudowany system dokumentowania pracy Zespołu Interdyscyplinarnego i Grup Roboczych. 8. Powszechny wśród osób stosujących przemoc problem uzależnienia od alkoholu i środków psychoaktywnych.

 CELE I ZADANIA

Celem głównym Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy Domowej oraz Ochrony Ofiar Przemocy Domowej jest ograniczenie zjawiska przemocy i zapewnienie bezpieczeństwa osobom doznającym przemocy na terenie Gminy Biała Podlaska.

Cele szczegółowe:

Cele szczegółowe programu:

1. Ochrona i pomoc osobom dotkniętym przemocą,
2. Oddziaływanie na sprawców przemocy w rodzinie poprzez działania korekcyjno-edukacyjne,
3. Działania profilaktyczne i edukacyjne społeczności lokalnej,
4. Rozwój kompetencji   zawodowych   pracowników   służb,   instytucji  i organizacji zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w 

Cel szczegółowy 1. Ochrona i pomoc osobom dotkniętym przemocą

Lp.	Zadanie	Działania	Realizatorzy	Termin realizacji
1.	Zapewnienie schronienia osobom doświadczającym przemocy	•          Ścisła współpraca z podmiotami zapewniającymi schronienie osobom doświadczającym przemocy •          wystąpienie o możliwość rozszerzenia kręgu osób, które miałyby pierwszeństwo skorzystania z mieszkania z zasobów gminnych	•   GOPS •   Zespół Interdyscyplinarny,	2024 – 2030
2.	Zapewnienie wsparcia instytucjonalnego	•           Ścisła współpraca z podmiotamizapewniającymi  poradnictwo psychologicznego i prawnego	•    GOPS •    Placówki Oświatowe •    GKRPA	2024 – 2030
		•           praca socjalna
		•           pomoc w znalezieniu pracy
		•           edukowanie ofiar w zakresie przysługujących im praw
		•           pomoc dzieciom w związku z występowaniem przemocy w rodzinie

Cel  szczegółowy  2. Oddziaływanie na    sprawców   przemocy w rodzinie poprzez działania korekcyjno-edukacyjne

Lp.	Zadanie	Działania	Realizatorzy	Termin realizacji
1.	Prowadzenie przez Zespół Interdyscyplinarny zintegrowanych i skoordynowanych działań w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej	•        podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą mających na celu przeciwdziałanie temu zjawisku, •        inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc, •        monitorowanie sytuacji rodzin dotkniętych przemocą, •        Ścisła współpraca z podmiotami  organizującymi programy korekcyjno – edukacyjnych dla osób stosujących przemoc •        motywowanie osób stosujących przemoc do udziału w programach korekcyjno – edukacyjnych,	•     GOPS •     Policja •     Zespół Interdyscyplinarny	2024 – 2030

Cel szczegółowy 3. Działania profilaktyczne i edukacyjne społeczności lokalnej

Lp.	Zadanie	Działania	Realizatorzy/Partnerzy	Termin realizacji
1.	Edukacja społeczności lokalnej	•        upowszechnianie informacji o placówkach pomocowych i programach profilaktycznych realizowanych na rzecz przeciwdziałania przemocy, •        prowadzenie działań profilaktycznych skierowanych do dzieci i młodzieży ze środowisk szczególnie zagrożonych, •        budowanie wrażliwości społeczeństwa na zjawisko występowania przemocy w otoczeniu	•      Zespół Interdyscyplinarny, •      GOPS •      Placówki Oświatowe •      GKRPA	2024 – 2030
2.	Edukacja dzieci i młodzieży w zakresie radzenia sobie z przejawami agresji i przemocy	•        organizowanie czasu wolnego dzieci i młodzieży •        tworzenie w programów profilaktycznych z zakresu przeciwdziałania przemocy	•      Placówki Oświatowe •      GKRPA •      Zespół Interdyscyplinarny	2024 – 2030

Cel  szczegółowy   4.   Rozwój   kompetencji   zawodowych   pracowników   służb,   instytucji  i organizacji zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie

Lp.	Zadanie	Działania	Realizatorzy/Partnerzy	Termin realizacji
1.	Podnoszenie kwalifikacji w zakresie przeciwdziałania przemocy	•        organizowanie szkoleń z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, tworzeniu planu pomocy, interwencji, współpracy interdyscyplinarnej, •        uczestnictwo w szkoleniach organizowanych przez inne instytucje oraz zapewnienie •        osobom zaangażowanym w przeciwdziałanie przemocy w rodzinie dostępu do literatury, •        prowadzenie w placówkach oświaty kampanii, konkursów, zajęć edukacyjnych mających na celu podniesienie świadomości uczniów na temat zagrożeń związanych z przemocą, •        prowadzenie edukacji wśród dzieci w zakresie radzenia sobie ze stresem i agresją własną i innych,	•   Zespół Interdyscyplinarny •   GOPS •   Placówki Oświatowe •    GKRPA	2024 – 2030

Przewidywane efekty realizacji programu

Realizując działania zawarte w Gminnym Programie Przeciwdziałania Przemocy oraz Ochrony Ofiar Przemocy Domowej na lata 2024-2030 planuje się osiągnąć następujące efekty:

• stworzenie zintegrowanego systemu przeciwdziałania przemocy domowej,
• ograniczenie zjawiska przemocy oraz poprawy kondycji rodzin mieszkających na terenie gminy Biała Podlaska,
• świadczenie kompleksowej pomocy dla osób doświadczających przemocy oraz świadków przemocy w rodzinie,
• zwiększenie dostępności profesjonalnej pomocy, jak i poradnictwa specjalistycznego zarówno dla osób doznających przemocy, jak i dla osób stosujących przemoc .

7. FINANSOWANIE PROGRAMU

Zadania Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy Domowej i Ochrony Ofiar Przemocy Domowej w gminie Biała Podlaska są i będą finansowane corocznie z budżetu gminy w dziale 852 – pomoc społeczna, rozdział 85205 – przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. Zadania Programu mogą być również finansowane z funduszy strukturalnych i programów wspólnotowych Unii Europejskiej, grantów i dotacji konkursowych i wszelkich innych źródeł finansowania oraz z budżetów poszczególnych jednostek zaangażowanych w realizację Programu.

8. MONITORING I EWALUACJA

Monitoring Programu prowadzony będzie poprzez zbieranie i opracowywanie danych, które posłużą do ewaluacji. W celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań programu będzie prowadzony systematyczny monitoring realizowanych działań, którym zajmie się ZI. Punktem odniesienia będą przede wszystkim wskaźniki ujęte w programie odnoszące się do poszczególnych celów. Dane do pomiaru wskaźników pozyskane będą od realizatorów Programu.

Narzędzia ewaluacji Programu:

* systematyczne zbieranie i analiza danych dotyczących realizacji Programu;

* systematyczna kontrola i monitoring realizowanych zadań pod względem jakości, czasu oraz efektywności;

* sporządzanie rocznych sprawozdań z realizacji Programu.

BIBLIOGRAFIA

1. D Sasal, Niebieskie karty. Przewodnik do procedury interwencji policji wobec przemocy w rodzinie, Wyd. PARPA, Warszawa 1998;
2. Szymczak (red.), Słownik języka polskiego, t. 2, PWN, Warszawa 1979;
3. B Linde Słownik języka polskiego t.2 c 2 Drukarnia XX Pijarów Warszawa 1811;
4. Olechnicki, P. Załęcki, Słownik socjologiczny, Wydawnictwo Graffiti BC, Toruń 2002;
5. Pospiszyl, Razem przeciw przemocy, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1999;
6. Maciejewski, Przemoc w społeczeństwie. Socjologicze i psychopedagogiczne aspekty przemocy, wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno – Ekonomicznej, Łódź 2007;
7. Śliwowski, Prawo karne, PWN, Warszawa 1978;
8. Widera-Wysoczańska, Mechanizmy przemocy w rodzinie. Z pokolenia na pokolenie, Wyd. Difin, Warszawa 2010;
9. Przemoc w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych. Poradnik dla pracowników pierwszego kontaktu, Wyd. PARPA, Warszawa 2010;
10. Michalska, D. Jaszczak-Kuźmińska, Przemoc w rodzinie, Wyd. PARPA, Warszawa 2007;
11. Mazur, Przemoc w rodzinie. Teoria i rzeczywistość, Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 2002.

ŹRÓDŁA INTERNETOWE

1. https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/przeciwdzialanie-przemocy-w-rodzinie-17219697\
2. https://www.niebieskalinia.info/index.php/przemoc-w-rodzinie/8-rodzaj-przemocy
3. https://prawomiejscowe.pl/api/file/GetZipxAttachment/19/1757035/false/preview
4. https://www.facebook.com/pogotowieniebieskalinia/photos/pb.100079539834825.-2207520000./5049520071796903/?type=3
5. http://www.niebieskalinia.info/index.php/przemoc-w-rodzinie/30-cykle-przemocy-wrodzinie
6. http://www.psychologia.edu.pl/dziupla-jurka/teksty/1372-polska-przemoc-domowa.html 

SPIS TABEL

Tabela 1. Liczba wszczętych procedur „Niebieskie Karty”

Tabela 2. Liczba zakończonych procedur Niebieskie Karty

Tabela 3. Liczba osób i rodzin objętych działaniami GZI

Tabela 4. Liczba osób doznających przemocy

Tabela 5. Dane dotyczące pracy GZI

Tabela 6: Liczba złożonych zawiadomień  oraz wniosków o wgląd w sytuację małoletnich dzieci

[1] H.D Sasal, Niebieskie karty. Przewodnik do procedury interwencji policji wobec przemocy w rodzinie, Wyd. PARPA, Warszawa 1998

[2] M. Szymczak (red.), Słownik języka polskiego, t. 2, PWN, Warszawa 1979.

[3] S.B Linde Słownik języka polskiego t.2 c 2 Drukarnia XX Pijarów Warszawa 1811.

[4] K. Olechnicki, P. Załęcki, Słownik socjologiczny, Wydawnictwo Graffiti BC, Toruń 2002.

[5] I. Pospiszyl, Razem przeciw przemocy, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1999.

[6] J. Maciejewski, Przemoc w społeczeństwie. Socjologicze i psychopedagogiczne aspekty przemocy, wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno – Ekonomicznej, Łódź 2007.

[7] Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie…, https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/przeciwdzialanie-przemocy-w-rodzinie-17219697,

[8] J. Śliwowski, Prawo karne, PWN, Warszawa 1978.

[9] https://www.niebieskalinia.info/index.php/przemoc-w-rodzinie/8-rodzaj-przemocy dostęp: 28.10.2022.

[10] A. Widera-Wysoczańska, Mechanizmy przemocy w rodzinie. Z pokolenia na pokolenie, Wyd. Difin, Warszawa 2010.

[11] https://prawomiejscowe.pl/api/file/GetZipxAttachment/19/1757035/false/preview

[12] Cykl przemocy, https://www.facebook.com/pogotowieniebieskalinia/photos/pb.100079539834825.-2207520000./5049520071796903/?type=3

[13] Przemoc w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych. Poradnik dla pracowników pierwszego kontaktu, Wyd. PARPA, Warszawa 2010.

[14] http://www.niebieskalinia.info/index.php/przemoc-w-rodzinie/30-cykle-przemocy-wrodzinie 

[15] K. Michalska, D. Jaszczak-Kuźmińska, Przemoc w rodzinie, Wyd. PARPA, Warszawa 2007.

[16] http://www.psychologia.edu.pl/dziupla-jurka/teksty/1372-polska-przemoc-domowa.html,

[17] J. Mazur, Przemoc w rodzinie. Teoria i rzeczywistość, Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 2002.